Systemisch werken aan verandering

Een systemisch werker richt zich op het geheel (het systeem) en gebruikt veelal opstellingen om de delen van het systeem te onderzoeken. Met representanten of resonanten kun je deze delen in beeld brengen. In dit geval gaat het om werken aan het systeem in jou en de systemen waar je onderdeel van bent. Jij behoort bijvoorbeeld tot een familie en die van invloed is op jou. Je kunt ook delen van jezelf onderzoeken, zoals verschillende rollen die je vervult of je gekwetste deel en je gezonde deel.

Mensen die je vraagt om op de positie van een persoon te gaan staan, noemen we een representant. Iemand die je op de positie van een deel of een woord neerzet, noemen we een resonant. Systemisch werken is voor de verwerking van trauma verder ontwikkeld door psychotherapeut Franz Ruppert (IoPT) en in Nederland bijvoorbeeld verfijnd door Margriet Wentink in de IZR methode.

Opstellingen doen is een werkvorm die ontwikkeld is door gezinsbegeleider Virginia Satir en daarna als familieopstellingen door Bert Hellinger. Later zijn daar onder andere organisatie-opstellingen aan toegevoegd omdat ook een team of organisatie een systeem is. Je kunt bijvoorbeeld gevraagd worden om voor een eigenschap te staan, een woord of een innerlijk deel.

Werken met optellingen is werken in ‘het veld’. Voor elke persoon die je wilt opstellen, kun je iemand uit de groep vragen om representant te zijn. Vervolgens zet je deze persoon in de open ruimte. Je vraagt dan bijvoorbeeld: zou jij in deze opstelling voor mijn vader willen staan?

In een opstelling waar we delen of meer abstracte zaken zoals woorden neerzetten, vragen we mensen om resonant te zijn. Ook daar ga je staan op een plek in de ruimte en komt er informatie.

Een opstelling vindt over het algemeen plaats in grote, open ruimte waar vrij bewogen kan worden.

Als resonant of representant ervaar je iets in die positie, op die plek. Misschien een lichamelijke sensatie, woorden die in je opkomen, het gevoel dat je een bepaalde beweging wilt maken. In het veld ben je een kanaal voor informatie en dit gaat vanzelf. De herkenning en verbinding is vaak groot, waardoor er ruimte komt en begrip.

Trauma betekent wond. Die kan lichamelijk, psychisch, emotioneel of spiritueel zijn. Het woordenboek zegt bijvoorbeeld: een plaats waar de huid beschadigd is en nog niet genezen is. Dat is hoe ik het in de context hier bedoel: een plek of deel van jou dat gewond is geraakt en nog niet helemaal genezen is.

Een verandering met grote invloed, noem ik transformatie. Als je iets lang op dezelfde manier doet en je doet het vervolgens structureel anders (hoe je omgaat met stress bijvoorbeeld) dan heeft dat een transformerend effect op je leven. Wanneer je positiever met jezelf omgaat, heeft dat een transformerend effect op hoe je de wereld ervaart en dus op je leven. Vrijwel alles gaat er door dit soort veranderingen anders uitzien, je gaat andere beslissingen nemen dan je daarvoor deed. Dat is in mijn ogen met recht een transformatie.

IZR staat voor Interactieve Zelfresonantie. Hier stellen we het verlangen op. De opsteller (vraagsteller) formuleert een zin, bijvoorbeeld: ik wil meer vrijheid voelen. Hij of zij vraagt andere mensen om voor de woorden in de ruimte te gaan staan. Daarna laat je deze resonanten zelf doen wat in hen opkomt op deze positie. De systemisch begeleider ondersteunt de opsteller en helpt met de duiding. Zo komen trauma- en hechtingsproblemen vaak in een IZR proces tot uiting. 

Mensen die je vraagt om op de positie van een persoon te gaan staan, noemen we een representant. Iemand die je op de positie van een deel of een woord neerzet, noemen we een resonant. Systemisch werken is voor de verwerking van trauma verder ontwikkeld door psychotherapeut Franz Ruppert (IoPT) en in Nederland bijvoorbeeld verfijnd door Margriet Wentink in de IZR methode.